Duurzaamheid

De gemeente wil grote stappen zetten op het gebied van duurzaamheid. De ambitie is een CO2-neutrale gemeente met een circulaire economie in 2050. De acties binnen de diverse thema’s binnen het programma dragen daaraan bij.

Voor het thema energie (inclusief participatie) geldt de volgende hoofddoelstelling:
Het doel is CO2-neutraal en van het aardgas af in 2050.

Daartoe wordt samengewerkt en gemeentelijke inbreng geleverd in regionaal verband via de Regionale Energie Strategie (RES), er is een Lokale Energie Strategie (LES) opgesteld en een Transitievisie Warmte (TVW). Het beleid in de LES en TVW is tot stand gekomen in samenspraak met inwoners en andere stakeholders. Het vastgestelde beleid vormt de opmaat naar de wijkaanpak waarbij in 2022 een start is gemaakt met de eerste transitiewijk: de Heuvel/ Amstelwijk. Successievelijk wordt de wijkaanpak de komende 30 jaar uitgerold over de gehele gemeente.

De afgeleide doelstellingen van de hoofddoelstelling in de vorm van acties zijn:
1.   35% energiebesparing in 2050 ten opzichte van 2015 door middel van isolatie
2.   Duurzame opwek van elektriciteit door maximaal in te zetten op zonnepanelen
3.   Een verkenning van alternatieve warmtebronnen
4.   Een gedegen notitie opstellen om in samenspraak met inwoners en alle andere stakeholders te komen tot een wijkuitvoeringsplan
5.   Effectieve (subsidie) instrumenten in te zetten om inwoners, VvE’s e.d. te stimuleren duurzaamheidsmaatregelen te nemen
6.   Het verduurzamen van het gemeentelijk eigendom als voorbeeldfunctie
7.   Het helpen verduurzamen van de schoolgebouwen

Participatie vormt een rode draad binnen al deze acties. Zonder participatie ontstaat geen draagvlak voor de oplossingen die bijdragen aan de hoofddoelstelling. Door participatie wordt de kwaliteit van de plannen verbeterd.

Thema Energietransitie

De LES en de TVW vormen de basis waarop de energietransitie vormgegeven wordt. De documenten zijn door de raad op 7 december 2021 besproken en vastgesteld. De uitgangspunten zoals opgenomen in beide documenten worden binnen het thema uitgewerkt, het thema valt uiteen in de volgende onderdelen:
·   Energiebesparing
·   Opwek
·   Warmte
·   Participatie/Communicatie

Om hier invulling aan te geven zijn recentelijk de volgende besluiten genomen:

• Op 10 mei 2022 heeft de gemeenteraad de notitie Duurzaam Bouwen vastgesteld -  raadsbesluit Notitie Duurzaam Bouwen
• Op 7 juni 2022 heeft de gemeenteraad de Voorziening Verduurzaming Onderwijshuisvesting vastgesteld - raadsbesluit Voorziening Verduurzaming Onderwijshuisvesting

De volgende acties zijn in uitvoering:

• De wijkaanpak in de eerste transitiewijk de Heuvel/ Amstelwijk is gestart en de eerste bijeenkomsten hebben plaatsgevonden met inwoners en stakeholders
• Er is samen met de stakeholders gestart met de uitgangspuntennotitie. Dit dient als basis voor een breed gedragen wijkuitvoeringsplan voor de Heuvel/Amstelwijk
• Er is een onderzoek uitgevoerd naar schone energie in de Heuvel/ Amstelwijk
• Ook andere wijken waar initiatieven zijn voor verduurzaming worden ondersteund, bijvoorbeeld door Buurkracht.
• Advies en het aanbrengen van energiebesparende maatregelen door energieklushulpen in het kader van aanpak energiearmoede
• Het benutten van de rijkssubsidie nationaal isolatieprogramma
• In samenwerking met het Regionaal Energieloket zijn webinars over collectieve inkoop van dubbel glas, isolatiemaatregelen en zonnepanelen georganiseerd. Deze waren druk bezocht.
• Stappen worden gezet in het verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed. De isolatie van het dak van het Veur theater in Leidschendam is gerealiseerd. Er heeft vooronderzoek plaatsgevonden voor onder meer het gemeentelijke pand op de begraafplaats Noorthey aan de Tuinenlaan in woonkern

Leidschendam. Hetzelfde geldt voor de gebouwen van de begraafplaats aan de Rodelaan in de woonkern Voorburg. De projectvoorbereiding van de Rodelaan is gestart, hier worden onder andere isolatiemaatregelen uitgevoerd en zonnepanelen geplaatst. Voor een aantal projecten zijn reeds
verplichtingen aangegaan. Er zijn ook projecten gepland waarvan de opdrachten zijn nog niet verstrekt, waardoor er nog geen verplichtingen zijn geboekt.  

• Onderwijsinstellingen maken gebruik van de voorziening verduurzaming onderwijsvastgoed.  

In de Staatscourant van 27 februari 2023, oplage 6282 is vanuit het Rijk een publicatie geplaatst over een Tijdelijke Regeling Capaciteit Decentrale Overheden Klimaat- en Energiebeleid (CDOKE). Na indiening van de aanvraag is op 24 april 2023 het besluit vanuit het Rijk tot verlening van deze specifieke uitkering ontvangen. Deze tijdelijke regeling voorziet in een meerjarige financiële bijdrage, die voor Leidschendam-Voorburg neerkomt op een bedrag van € 1.382.578 in 2023, oplopend naar € 1.407.661 in 2025. Het totaalbedrag van de regeling is € 4.185.359. De bedragen vanaf 2026 worden later door het Rijk vastgesteld. De uitkering is voor minimaal 90% gelabeld voor apparaatskosten zoals salarissen en sociale lasten voor ambtelijk personeel, kosten voor ingeleend personeel en overige goederen en diensten zoals het afnemen van een beleidsonderzoek. Maximaal 10% van de uitkering mag worden gebruikt voor overige kosten die te maken hebben met de uitvoering van het klimaat- en energiebeleid zoals bijvoorbeeld communicatiematerialen.

In het najaar van 2022 is gestart met de aanpak energiearmoede. Vanuit de SPUK gelden van het programma duurzaamheid zijn inmiddels 682 inwoners geholpen met een energiebesparingsadvies en het aanbrengen van kleine duurzame maatregelen. Ook ondersteunen we vanuit de SPUK-gelden wooncorporaties, zodat ze versneld kunnen starten met het isoleren van wooncomplexen. Dit gaat om wooncomplexen met een laag energielabel waar bewoners met een laag inkomen gehuisvest zijn.

Bovenstaande bedragen betreffen de beschikbare middelen voor het hele jaar 2023 en de uitgaven en verplichtingen van 1 januari 2023 tot 31 augustus 2023 ten laste van de bestemmingsreserve Duurzaamheid en Energietransitie.

In het projectenboek wordt alleen de financiële doorvertaling van het bestedingsplan bestemmingsreserve Duurzaamheid & Energietransitie in de begroting 2021-2024 verantwoord. Structurele budgetten in de lopende begroting die ook voor de energietransitie kunnen worden ingezet, worden via de P&C-cyclus verantwoord.

Na de vaststelling van het nieuwe uitvoeringsprogramma, de 1e herziening van het bestedingsplan van de bestemmingsreserve Duurzaamheid en energietransitie, en de nieuwe begroting, zijn de activiteitencodes in de financiële administratie herzien. In de loop van het jaar vindt nog een controle plaats met betrekking tot de toekenning van kostensoorten aan de dekkingsbronnen. Dekkingsbronnen zijn bovengenoemde bestemmingsreserve, de Rijksmiddelen CDOKE, Rijksmiddelen SPUK en de exploitatiemiddelen.

Voorstaande bedragen zijn via de 1e herziening van het bestedingsplan dat door de raad op 30 mei 2023 is vastgesteld, verwerkt naar jaarschijven in de begroting. Middelen die in het begrotingsjaar niet worden besteed, vloeien terug in de bestemmingsreserve en blijven op die wijze behouden voor de bestemming.  

1. De verduurzaming van de gebouwen van de begraafplaats aan de Rodelaan in woonkern Voorburg wordt in de tweede helft van 2023 aanbesteed. Vervolgens wordt gestart met de uitvoering van de verduurzamingsmaatregelen. Voor het gebouw op de begraafplaats aan Tuinenlaan 6 in woonkern Leidschendam worden de bestekken gemaakt. De aanbesteding zal begin volgende jaar zijn beslag krijgen. Dit alles binnen de beschikbare middelen van het krediet.

De inzet van de voorziening voor bestaande schoolgebouwen zal worden meegenomen in het nieuwe Integraal Huisvestingsplan van Leidschendam-Voorburg.

2. In juni 2022 is door de gemeenteraad de voorziening verduurzaming onderwijshuisvesting vastgesteld. Schoolbesturen kunnen via een aanvraag een beroep doen op de beschikbare middelen. De voorziening zal vooral worden ingezet voor schoolgebouwen die nog niet direct in aanmerking komen voor een verbouwing of nieuwbouw.

In september 2022 heeft Pantha Rhei als eerste schoolbestuur gebruik gemaakt van de voorziening. In R.K. Basisschool De Lusthof in woonkern Voorburg wordt een nieuw ventilatiesysteem gerealiseerd dat voldoet aan Frisse Scholen klasse B. Door de toevoeging van een warmtepomp kan er tevens worden gekoeld. Op termijn kan deze basisschool mogelijk ook van het gas af.
In 2023 komen daar twee aanvragen bij vanuit Scholengroep Spinoza. Bij het Veurs lyceum in woonkern Leidschendam wordt gelijktijdig met de verbouwing van de bèta vleugel eveneens het ventilatiesysteem vervangen (luchtverversing conform Frisse Scholen klasse B). Dit in combinatie met een warmtepomp voor koeling en op termijn ook voor luchtverwarming. Daarna volgt nog een aanvraag voor Gymnasium Novum in woonkern Voorburg. Hier wordt de bouwkundige schil van de oude vleugel van het schoolgebouw aangepakt. Daarbij wordt o.a. enkel glas vervangen door HR++ glas.

3. Met de 1e herziening bestedingsplan bestemmingsreserve Duurzaamheid en energietransitie worden de kosten van de wijkaanpak tot 2026 niet meer gedekt uit de bestemmingsreserve Duurzaamheid & Energietransitie, maar kunnen deze ten laste komen van de nieuw geïntroduceerde CDOKE-uitkering van het Rijk. De besteding van die middelen worden via de reguliere P&C -cyclus verantwoord.
4. De stimuleringsregeling isolatie en groendak wordt nog altijd goed benut waardoor de besteding van de middelen goed op schema ligt. In de wijken zijn diverse buurtteams aan de slag en er zijn meerdere inkoopacties geweest die goed gebruikt zijn.  

Vanaf december 2022 heeft de gemeente een incidentele subsidie opengesteld voor de VvE’s. Er is € 120.000 gereserveerd voor het opstellen van de Duurzame Meerjaren Onderhouds Programma’s en de begeleiding van de VvE’s in dit traject.

Dit jaar zijn in de eerste transitiewijk de Heuvel/Amstelwijk vervolggesprekken gevoerd met inwoners en ander stakeholders om te komen tot een wijkuitvoeringsprogramma. Op 4 juli 2023 is een wijkbijeenkomst georganiseerd voor de bewoners met een eigen woning.
In het najaar worden ook de eerste stappen voor de wijkaanpak in de tweede transitiewijk gezet.

Verder zullen de inkoopacties worden geïntensiveerd om te komen tot collectieve inkoop voor isolatie voor inwoners. We ondersteunen VvE’s met cafés en trainingen. Nieuw in 2023 is het spreekuur voor VvE’s en de begeleiding van de VvE’s in de eerste transitiewijk. Ook werken we samen met diverse initiatieven zoals de energiecoachgesprekken van Energy Common. Met hulp van ‘Buurkracht’ worden initiatieven van inwoners om hun vastgoed te verduurzamen in toenemende mate ondersteund. Daarnaast worden acties rondom opwek (zonnepanelen) en besparen (isolatie) verder uitgebreid.

Naast participatie is communicatie één van de pijlers om de doelstellingen op het thema Energie(transitie) te bereiken. Met gerichte campagnes in de lokale media, via sociale media, webinars, informatiebijeenkomsten enz. wordt doorlopend aandacht besteed aan het programma en de energietransitie in het bijzonder.

De grootste risico’s met betrekking tot het thema energie(transitie) zijn:

1. Onvoldoende financiële middelen om de energietransitie voor 2050 te realiseren, zeker als de Rijksmiddelen na 2030 niet worden gecontinueerd
2. Het ontbreken van draagvlak bij inwoners en andere stakeholders voor (collectieve) oplossingen
3. Het ontbreken van ruimtelijke of technische oplossingen
4. Disbalans in opwek, opslag en netcapaciteit
5. Krapte op de aannemersmarkt en materialen en kostenstijgingen
6. Krapte op de arbeidsmarkt

Het bovenstaande laat onverlet dat er stappen gezet moeten worden en dat moet worden ingezet op meerdere mogelijkheden om tot verwezenlijking te komen van de doelstellingen. Timing en tijdig aanhaken op kansen is daarbij essentieel. Het realiseren van de doelstellingen zal stap voor stap kunnen worden bereikt. In februari 2023 heeft ambtelijk een periodieke toets op de begin 2022 uitgevoerde risicoanalyse plaatsgevonden om nog scherper te kunnen sturen op kansen en bedreigingen. Deze risicoanalyse wordt periodiek herhaald.